Phát triển nguồn nhân lực (NNL) là yêu cầu quan trọng nhằm tạo ra và phát huy những lợi thế trong sản xuất - kinh doanh của DN. Thành phố Hà Nội đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển NNL và đã tạo ra những thay đổi, động lực góp phần nâng cao năng lực của doanh nghiệp tư nhân (DNTN). Trong những năm tới, với mục tiêu xây dựng các DNTN mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển đòi hỏi thành phố cần phải có những chính sách đặc thù trong phát triển NNL.

Ảnh minh họa. Internet

Trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vai trò của các doanh nghiệp (DN) khu vực tư nhân ngày càng được xác định rõ ràng, đầy đủ hơn. Trong các kỳ Đại hội gần đây, Đảng ta xác định, phát triển DN Việt Nam lớn mạnh trở thành nòng cốt của kinh tế đất nước, khẳng định kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo và kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế. Đây là một bước phát triển quan trọng góp phần khơi gợi tiềm năng to lớn trong Nhân dân và DN để phát triển đất nước. Để thực hiện mục tiêu này thì cần có chính sách thúc đẩy phát triển các DN cả về số lượng và chất lượng, thật sự trở thành lực lượng nòng cốt, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Phát triển nguồn nhân lực (NNL) là yêu cầu quan trọng nhằm tạo ra và phát huy những lợi thế trong sản xuất - kinh doanh của DN. Thành phố Hà Nội đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển NNL và đã tạo ra những thay đổi, động lực góp phần nâng cao năng lực của doanh nghiệp tư nhân (DNTN). Trong những năm tới, với mục tiêu xây dựng các DNTN mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển đòi hỏi thành phố cần phải có những chính sách đặc thù trong phát triển NNL.

Tình hình nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp tư nhân tại thành phố Hà Nội hiện nay

Trên địa bàn thành phố Hà Nội, sự phát triển của các DNTN đã góp phần quan trọng trong thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô. Đặc biệt, sau khi Nghị quyết 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính phủ về hỗ trợ phát triển DN ra đời, môi trường kinh doanh thông thoáng hơn, các hỗ trợ DN đã thực chất và hiệu quả hơn, điều này đã tạo điều kiện cho số lượng DNTN không ngừng tăng qua từng năm. Theo đánh giá tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TƯ ngày 09/12/2011 của Bộ Chính trị về “Xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” của Hà Nội, trong giai đoạn 2011 - 2015, thành phố có 79.271 DN thành lập mới; giai đoạn 2016 - 2020, là 124.715 DN, cao gấp 1,57 lần so với giai đoạn trước. Sau 10 năm, thành phố có gần 204.000 DN thành lập mới. Số lượng DN Hà Nội tăng trung bình 9-13%/năm. Tính đến ngày 30/4/2021, tổng số DN trên địa bàn thành phố Hà Nội là 311.240 DN (chiếm gần 38% số lượng doanh nghiệp cả nước). Trong thời gian qua, cộng đồng doanh nghiệp đã tạo việc làm cho gần 2,5 triệu lao động, mỗi năm tạo thêm việc làm mới cho hơn 140.000 người lao động [1].

Hà Nội luôn có những hỗ trợ đặc biệt nhằm phát triển DN theo phương châm “Doanh nghiệp là động lực và chìa khóa phát triển bền vững kinh tế của Thủ đô”. Thành phố đã xây dựng nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ thúc đẩy phát triển DNTN nhằm góp phần tạo môi trường thuận lợi hơn cho các DN phát triển, một trong những chính sách quan trọng đó là hỗ trợ phát triển NNL. Những hỗ trợ của thành phố trong phát triển NNL ở các DNTN đã góp phần xóa đói, giảm nghèo ở mức độ rộng khắp, là yếu tố chủ chốt và bền vững tạo ra việc làm và thu nhập cho lao động.

Những hỗ trợ về chính sách phát triển NNL đã góp phần không nhỏ trong việc tạo ra việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động. Trên địa bàn thành phố Hà Nội, các DNTN tạo ra 67% trên tổng số việc làm; mỗi năm tạo thêm việc làm mới cho hơn 140.000 người lao động [2]; thu nhập bình quân của người lao động trong giai đoạn 2016 - 2020 đạt từ 5-7 triệu đồng/tháng [3]. DNTN hoạt động ở hầu hết các ngành kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển của thành phố, đặc biệt tại các làng nghề ở ngoại thành, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hợp lý, khai thác có hiệu quả NNL lao động trong ở khu vực nông thôn. Từ sự hỗ trợ phát triển NNL của thành phố, nhiều DN đã kịp thời nắm bắt cơ hội phát triển, trở thành đối tác quan trọng cho các DN lớn trên các lĩnh vực điện tử, xây dựng ở các tỉnh, thành phố lân cận, như: Thái Nguyên, Bắc Ninh, Bắc Giang… Các DN này đã góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế thông qua đổi mới, cung cấp các đầu vào trung gian và dịch vụ, cho phép chuyên môn hóa mạnh hơn trong sản xuất. Trong chuỗi giá trị toàn cầu, DNTN ở quy mô nhỏ và vừa đã biết tận dụng thị trường ngách mà DN lớn bỏ qua, họ cũng có thể bắt tay với các DN nhỏ khác trong chuỗi để tái chuyên môn hóa, triển khai sản xuất năng suất hơn và tiêu thụ hiệu quả hơn.

 Nhìn chung, những năm qua, với sự hỗ trợ phát triển NNL của thành phố, các DNTN đã có những bước phát triển mạnh, năng lực cạnh tranh cấp độ DN được nâng cao; đã hình thành nhiều DN hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ chất lượng cao, tham gia các hoạt động xuất - nhập khẩu quốc tế; DN dân doanh đã có đóng góp tích cực cho thu ngân sách thành phố. Những chính sách hỗ trợ này đã và đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển khối DNTN của thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, hệ thống chính sách phát triển NNL trong các DNTN vẫn còn những hạn chế sau:

Một là, hạn chế về phát triển NNL trong một số các lĩnh vực công nghệ cao. Hiện nay, nhiều DNTN quy mô nhỏ, hiệu quả sản xuất - kinh doanh còn thấp, trình độ công nghệ lạc hậu, chủ yếu gia công, lắp ráp, thiếu gắn kết và chuyển giao công nghệ với DN trong nước. Phần lớn các DNTN trên địa bàn thành phố Hà Nội vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu so với mức trung bình của thế giới từ 2 - 3 thế hệ. Thêm vào đó, số DN đầu tư cho khoa học - công nghệ hiện tại không nhiều. Việc đổi mới công nghệ của các DN còn diễn ra chậm chạp, trong đó có nguyên nhân từ việc chất lượng NNL chưa đáp ứng yêu cầu để có thể ứng dụng các tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất, đặc biệt trong các lĩnh vực như cơ khí, điện tử, dược phẩm, nông nghiệp chất lượng cao..

Hai là, do chất lượng NNL chưa đáp ứng nên hiệu quả sản xuất - kinh doanh của các DNTN còn thấp, sức cạnh tranh kém. Đặc biệt, trước ảnh hưởng của dịch bệnh, kinh tế toàn cầu và của cả nước vẫn đang trong giai đoạn phục hồi chậm, nhiều DNTN phải chủ động thu hẹp sản xuất, hoạt động cầm chừng. Do chất lượng NNL thấp, chủ yếu là lao động sản xuất giản đơn nên hiệu quả sản xuất - kinh doanh yếu dẫn đến khả năng cạnh tranh thấp, các sản phẩm chứa ít hàm lượng chất xám và giá trị gia tăng.

Ba là, bất cập về trình độ quản lý và chất lượng nguồn lao động. Thực tế cho thấy, hiện nay lực lượng lao động trong các DNTN phần lớn chưa được qua đào tạo chuyên môn kỹ thuật, công việc đảm nhận còn hết sức giản đơn. Năng lực quản lý sản xuất, quản trị DN của đội ngũ doanh nhân còn hạn chế, điều này ảnh hưởng lớn đến việc hoạch định chiến lược phát triển, định hướng kinh doanh và quản lý, phòng tránh các rủi ro. Bên cạnh đó, tình trạng thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động chưa nghiêm túc đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động, chưa tạo ra động lực thực sự để người lao động cống hiến.  

Bốn là, chính sách đào tạo NNL còn bất hợp lý. Các DNTN trên địa bàn thành phố Hà Nội luôn coi trọng việc xây dựng, thu hút, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhân viên là nhiệm vụ trọng tâm. Một số DN đã từng bước xây dựng cho mình một bộ máy phụ trách công tác quản trị nhân lực với chính sách và chiến lược cụ thể, trong đó công tác đào tạo, bồi dưỡng là chủ chốt. Tuy nhiên, ở nhiều DN, công tác này vẫn chưa thực sự hiệu quả, cán bộ chuyên trách công tác đào tạo NNL là người chưa qua đào tạo đúng chuyên ngành, trình độ chuyên môn; vẫn còn tình trạng chênh lệch về cơ cấu ngành nghề đào tạo. Ngoài ra, chương trình đào tạo cũng còn nhiều bất cập, nhiều ngành nghề đào tạo chưa phù hợp với yêu cầu công việc; trang thiết bị thực hành còn thiếu, ý thức học tập của người lao động chưa cao; mức hỗ trợ học nghề còn thấp, đặc biệt trong những lĩnh vực công nghệ cao; vẫn còn thiếu các chương trình đào tạo về quản trị doanh nghiệp, khởi nghiệp đối với những người làm công tác quản lý. Đây là khó khăn, rào cản trước sự phát triển và yêu cầu NNL đáp ứng thách thức mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra.  

Một số định hướng chính sách, giải pháp phát triển nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp tư nhân ở thành phố Hà Nội hiện nay

Hoạt động sản xuất - kinh doanh ở các DNTN phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, trong đó NNL đóng vai trò rất quan trọng. Từ nhiều năm nay, chính sách phát triển NNL được coi là một yêu cầu và nhiệm vụ cơ bản nhằm đáp ứng các mục tiêu chiến lược của thành phố. Để thực hiện có hiệu quả chính sách phát triển NNL trong DNTN, Hà Nội cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau đây:

 Thứ nhất, phát triển NNL trong DNTN cần gắn với những yêu cầu phát triển khoa học - công nghệ mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra. Trong điều kiện hiện khoa học và công nghệ phát triển đòi hỏi DN cần phải có NNL chất lượng cao, có khả năng tiếp cận và ứng dụng những thành tựu khoa học vào thực tiễn. Việc phát triển NNL do đó phải gắn với những đổi mới của công nghệ, áp dụng các mô hình kinh doanh mới, hiệu quả.

Phát triển NNL cần hướng tới mục tiêu không chỉ sẵn sàng tham gia vào chuyển giao công nghệ mà còn có khả năng đổi mới, sáng tạo ra những tiến bộ công nghệ mới, khẳng định vai trò, vị trí của DN trong chuỗi giá trị toàn cầu. Điều này đòi hỏi hệ thống chính sách và các biện pháp phát triển NNL trong DNTN cần có sự gắn kết chặt chẽ với các trường đại học, các viện nghiên cứu để đưa các thành tựu khoa học - công nghệ vào sản xuất, đồng thời tham gia hiệu quả vào đào tạo NNL chất lượng cao, phục vụ trực tiếp cho nâng cao năng lực cạnh tranh và năng lực đổi mới sáng tạo của bản thân mỗi DN.  

Thứ hai, phát triển NNL trong DNTN cần gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế của thành phố. Đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế là một yêu cầu quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của thủ đô, chuyển sang mô hình phát triển kinh tế theo chiều sâu, hiệu quả và bền vững là yêu cầu quan trọng trong phát triển trong những năm tới. Do đó, hệ thống chính sách phát triển NNL bảo đảm phát huy hiệu quả trong thực tế phải bám sát yêu cầu này.  

 Thứ ba, phát triển NNL cần gắn với cơ cấu lại hệ thống DN. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã khẳng định DN Việt Nam giữa một vị trí quan trọng nền kinh tế quốc dân với các mối liên hệ liên kết, hợp tác, cạnh tranh theo cơ chế thị trường. Trong bối cảnh hiện nay, để phát huy vai trò của mình đòi hỏi các DNTN phải cơ cấu lại nhằm nâng cao hiệu quả, năng lực cạnh tranh để đảm nhận vai trò và có vị trí xứng đáng trong hệ thống sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. Hệ thống chính sách phát triển NNL trong DN phải đáp ứng yêu cầu đổi mới, tái cơ cấu kinh tế, đáp ứng được yêu cầu về NNL có chất lượng để tăng cường năng lực sản xuất và cạnh tranh.

Thứ tư, đổi mới hệ thống chương trình đạo tạo nhân lực theo hướng gắn với nhu cầu thị trường lao động; gắn việc “học với hành”; xây dựng các cơ chế tài chính đặc thù, phù hợp để huy động các nguồn lực của xã hội. Hiện nay, để phát triển NNL trong các DNTN đòi hỏi thành phố Hà Nội cần phải rà soát, khảo sát hệ thống chương trình đào tạo trên cơ sở đánh giá đúng nhu cầu đào tạo của từng nhóm ngành kinh tế để có chính sách hỗ trợ đào tạo nghề phù hợp góp phần nâng cao chất lượng NNL, giải quyết lao động, việc làm trên cơ sở hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người lao động và DN.

 Muốn xây dựng, phát triển nguồn lực con người phải đẩy mạnh đồng bộ giữa giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ và xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Bên cạnh đó, thành phố Hà Nội cũng cần đẩy mạnh việc bố trí lao động đúng người đúng việc, đánh giá đúng khả năng và kết quả của người lao động, điều này sẽ góp phần vào việc động viên khuyến khích người lao động thực hiện công việc nhiệt tình, hăng say hơn, đồng thời, trả lương, thưởng đúng theo năng lực của người lao động sẽ giúp người lao động thỏa mãn với công việc đang làm, hài lòng với cách phân phối thu nhập của người lao động, tạo sự gắn bó giữa người lao động và DN…  

Chú thích:

1. Báo cáo số 133-BC/TU ngày 16/9/2021 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TƯ ngày 09/12/2011 của Bộ Chính trị về “Xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế”.

2. Thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân. https://nhandan.vn, ngày 10/12/2020.

3. Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân chìa khoá phát triển bền vững kinh tế Thủ đô. https://hotrodoanhnghiep.hanoi.gov.vn, ngày 28/12/2020.

Nguồn:


Đánh giá:

lượt đánh giá: , trung bình:


    Có thể bạn quan tâm